Czy to koniec gotówki w Polsce?

Udostępniony przez NBP raport o Systemie płatniczym w Polsce jednoznacznie wskazuje, że Polacy coraz chętniej rezygnują z płatności gotówkowych na rzecz bezgotówkowych. Jeszcze dekadę temu transakcje gotówkowe stanowiły 89% wszystkich płatności w naszym kraju. Dziś jest to już tylko 57%. Czy oznacza to niechybny koniec gotówki w Polsce?

Zmieniające się przyzwyczajenia

Z przedstawionego raportu widać jak na dłoni, że udział transakcji bezgotówkowym w polskim systemie płatniczym rośnie z roku na rok. Przeważają płatności kartowe (62,43%). Na drugim miejscu uplasowały się polecenia przelewu (37,18%). Trzecie miejsce zajęły polecenia zapłaty (0,39%). Dalej już są tylko czeki, z mikroskopijnym udziałem.

Naturalną konsekwencją popularyzacji płatności bezgotówkowych jest systematycznie zwiększająca się liczba wydawanych kart płatniczych. Z przedstawionych danych wynika, że na koniec 2018 roku sięgnęła ona aż 41,2 milionów, przy czym w 2008 r. liczba ta również była wysoka (30,3 mln). Co więc skłoniło Polaków, by zamiast gotówki wybierać trzymane w portfelach karty płatnicze?

Przede wszystkim dynamicznie rosnąca sieć podmiotów akceptujących płatności gotówkowe. Duże znaczenie miało także wprowadzenie technologii płatności zbliżeniowych, co zdecydowanie zwiększyło wygodę zakupu. Potwierdzają to dane. Aż 76,5% ogólnej liczby płatności kartami w Polsce stanowią płatności zbliżeniowe. Do popularyzacji płatności bezgotówkowych w znacznej mierze przyczyniły się również płatności mobilne.

Wady bezgotówkowości

Z powyższych danych można więc wysnuć wniosek, że gotówka odchodzi do lamusa. Czy jednak na pewno? W Polsce wciąż wiele osób jest przyzwyczajonych do gotówki. Nie ufają oni cyfrowemu pieniądzowi, nie mają bankowości internetowej, a za zakupy płacą wyłącznie monetami i banknotami. Aż 20% Polaków deklaruje nawet, że woli otrzymywać wynagrodzenie do ręki niż na konto w banku.

Dziś trudno więc sobie wyobrazić, że w ogóle przestaniemy korzystać z gotówki, tym bardziej że dla wielu małych zakładów, zwłaszcza na prowincji, zakup i utrzymanie terminala płatności bezgotówkowych wciąż jest sporym wydatkiem. Nawet Szwecja, która dążyła do całkowitej likwidacji gotówki z obiegu gospodarczego, teraz ma wątpliwości, czy na pewno jest to możliwe i potrzebne. Bezgotówkowość ma bowiem swoje wady. Jakie?

Po pierwsze, systemy płatności elektronicznych nie zadziała bez dostępu do prądu, a w przypadku płatności mobilnych konieczny bywa również dostęp do Internetu. Po drugie, systemy informatyczne coraz częściej są przedmiotem ataków hakerów. Po trzecie, pieniądz elektroniczny nie jest uniwersalny. Wyklucza bowiem mniej cyfrową część obywateli. Nie daje również gwarancji wypłaty dowolnej kwoty z konta bankowego w sytuacji kryzysowej.

Zalety gotówki

Nieufność w stosunku do transakcji bezgotówkowych, obawa, że ta metoda płatności przyczyni się do utraty kontroli nad własnymi wydatkami, oraz przyzwyczajenie do monet i banknotów to główne  powody, dla których gotówka jest wciąż cenionym środkiem płatniczym w Polsce.

Obywatele cenią ją również za niezawodność oraz powszechność akceptacji jako środka płatniczego. Wskazują jej użyteczność także w sytuacjach awaryjnych, np. jeśli zrealizowanie przelewu nie jest możliwe. Wiele osób wskazuje, że gotówka daje im możliwość lepszej kontroli nad domowym budżetem. Doskonale sprawdza się nie tylko podczas codziennych zakupów w warzywniaku czy osiedlowym sklepie, ale również może pełnić funkcję podarunku okolicznościowego.

Nie bez znaczenia jest również aspekt emocjonalny. Wielu naszych rodaków uważa złotówkę za symbol narodowy, z którego nie można całkowicie zrezygnować.

Chociaż z roku na rok wzrasta udział transakcji bezgotówkowym w systemie płatniczym Polski, gotówka wciąż ma się dobrze w naszym kraju. Nic więc dziwnego, że nadal wiele placówek handlowych i usługowych zgłasza zapotrzebowanie na usługi z zakresu cash handlingu. Obejmują one m.in. obsługę gotówki, jej konwojowanie oraz obsługę samoobsługowych urządzeń, takich jak wpłatomaty.